Staat

Toen wij klein waren was de wereld overzichtelijk: in het westen de kapitalisten, in het oosten de communisten en de rest, de derde wereld. Inmiddels zegt men dat het communisme gevallen is en dat het neo-liberalisme van het rijke westen op instorten staat. Grote delen van de derde wereld zijn ongewijzigd of rukken juist op en worden belangrijke economieën. De wereldorde verandert.

Het is moeilijk, zo niet ondoenlijk, om in een van de laatste communistische staten op te schrijven hoe het systeem werkt. Ik kijk om me heen en zie als duidelijkste teken de vele vlaggen en banieren met spreuken over het eren van Ho Chi Minh en het herdenken van de B-52 die veertig jaar geleden boven Hanoi werd neergeschoten. Overdag zijn de straten overbevolkt; 's nachts is het doodstil. Ik zie mensen die hun dagelijkse leven leiden door hard te werken. Veel kleine handelaars in van alles en nog wat, straatvegers, koks in de stoepkeukens, boeren, personeel in restaurants, ambachtslieden. Ze leven hun leven en maken niet de indruk onderdrukt te worden of ongelukkig te zijn. De honderdduizenden jongeren die op kerstavond de straten van Hanoi verstopten hadden ontzettend veel plezier. Alles verliep ordelijk, waarschijnlijk ook doordat er veel uniformen in de menigte liepen. 

We zien de grote monumenten voor de arbeiders en soldaten in Russisch-realistische stijl. Het enorme mausoleum voor Ho Chi Minh die waarschijnlijk toch een andere maatschappij voor ogen had. We horen de Mededelingen en de muziek door de luidsprekers, soms twee keer per dag. Maar we zien ook dat de uithangborden, billboards en lichtreclames voor allerhande artikelen en merken ook veel groter zijn dan vier jaar geleden. Er zijn aanzienlijk meer geldautomaten en dure winkels.

We spreken een Amerikaans-Vietnamese non met haar familie, die zegt ruim twintig jaar geleden gevlucht te zijn vanwege de onderdrukking van het rooms-katholicisme; anderen zeggen dat dat een sprookje is, omdat er juist wel degelijk vrijheid van godsdienst is.

Het is onmogelijk om deze maatschappij te doorgronden, wat ik wel zou willen. Ik heb zo mijn ideeën, hoor zo om me heen verhalen of juist niet. Maar opschrijven is niet verstandig, niet alleen omdat het beeld niet compleet is. In elk geval begrijp ik wel steeds beter dat in elke samenleving veel waarden met de mond beleden worden.